Każdy z nas zawierał w swoim życiu umowy na różnego rodzaju ubezpieczenia i nie tylko. Zdarza się, że mamy wpływ na jej kształt oraz znajdujące się w treści zapisy, ale bywa też tak, że musimy zaakceptować jej formę w całości. To rodzi niebezpieczeństwo, że znajdą się w niej klauzule niedozwolone, które godzą w nasze prawa i obowiązki jako konsumenta. W poniższym artykule przybliżamy temat klauzuli abuzywnych oraz wyjaśniamy, na czym polega to zjawisko.
Klauzule abuzywne – co to jest?
To inaczej klauzule niedozwolone, stanowiące postanowienia wzorców umów kształtujących obowiązki konsumenta w sposób całkowicie niezgodny z obowiązującym prawem. Klauzule abuzywne w ubezpieczeniach to tematyka, którą omawia blog www.zwrotubezpieczenia.pl opisujący, w jaki sposób takie zapisy naruszają interesy konsumentów. Niedozwolone klauzule są sprzeczne z dobrymi obyczajami i stanowią wszelkie zapisy nieuzgodnione wcześniej z klientem. Bardzo istotny w tej kwestii jest fakt, że kiedy konsument nie został poinformowany o poszczególnych zapisach w umowie, wówczas nie są one dla niego wiążące. Ma to miejsce tylko i wyłącznie w sytuacji, kiedy nie miał on na nie żadnego wpływu. Niedozwolone postanowienia umowne ukryte są najczęściej we wzorach umów kredytowych, telekomunikacyjnych, deweloperskich, ubezpieczeniowych czy tych zawieranych z biurami podróży.
Do klauzuli abuzywnych zaliczamy m.in. zapisy mówiące o:
- braku możliwości odstąpienia od umowy,
- nakładające kary za rozwiązanie umowy,
- narzucające sąd właściwy do rozwiązywania sporu,
- ograniczające lub odbierające odpowiedzialność konsumenta za niewłaściwe wywiązywanie się z warunków umowy,
- przyznające prawo do wiążącej interpretacji umowy lub jej jednostronnej zmiany bez podania przyczyny.
Jakie skutki klauzuli abuzywnych?
Najważniejszym skutkiem klauzuli abuzywnych jest brak mocy wiążącej. W praktyce oznacza to, że podpisując umowę zawierającą zapisy niezgodne z prawem, na które nie miało się żadnego wpływu, nie trzeba się do niej stosować. Jeśli strona, z którą umowa została zawarta, odmówi uznania konkretnych zapisów jako niedozwolone, wówczas można dochodzić swoich praw na drodze sądowej. W wyniku nałożenia na konsumenta klauzuli, które rażąco uderzają w jego obowiązki i interesy, na stronę umowy zostaje nałożona kara pieniężna. Jej wysokość ustala Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Oczywiście, sprawa może zostać załatwiona polubownie, jeśli strona, z którą zawieramy umowę, zgodzi się na zmianę niekorzystnych zapisów. Ważne, aby pamiętać, że swoich praw z tytułu klauzuli abuzywnych można dochodzić tylko i wyłącznie w sytuacji, kiedy nie miało się żadnego wpływu na kształt umowy. Jeśli prowadziliśmy negocjacje i mieliśmy możliwość zmiany zapisów, wówczas nic nie można zrobić.